Η Αυτοσωματική Επικρατούσα Πολυκυστική Νόσος των Νεφρών (ADPKD) είναι μια πολύπλοκη,
συστηματική γενετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό κύστεων στους
νεφρούς και κληρονομείται με αυτοσωματικό επικρατή τρόπο.1-4 Αυτή η κατάσταση
μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή νοσηρότητα και, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, σε
νεφρική νόσο τελικού σταδίου (ESRD).5
|
|
|
Για να εξασφαλιστεί η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση της ADPKD, είναι
απαραίτητο να ακολουθηθούν συγκεκριμένα βήματα για τον έλεγχο και τη διάγνωση της
νόσου. Αυτά τα βήματα περιλαμβάνουν:
|
|
|
Οικογενειακό
Ιστορικό η λεπτομερής λήψη του οποίου αποτελεί βασικό βήμα για
τη διάγνωση. Το οικογενειακό ιστορικό πρέπει να εξετάζεται για περιπτώσεις ADPKD,
ESRD, ανευρυσμάτων εγκεφάλου, αιμορραγικών εγκεφαλικών ή υπαραχνοειδών
αιμορραγιών.6
|
|
|
|
Ωστόσο, περίπου το 10% των περιπτώσεων ADPKD δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό
λόγω ήπιων φαινοτύπων ή νέων μεταλλάξεων.1
|
|
|
Φυσική εξέταση η οποία μπορεί να αποκαλύψει
ψηλαφητές μάζες στους νεφρούς ή το ήπαρ.7 Συχνά, η ADPKD διαγιγνώσκεται μετά
από:
-
την αιφνίδια εμφάνιση
νεφρικού πόνου (το πιο κοινό σύμπτωμα που αναφέρουν οι ενήλικες ασθενείς) ή
αιματουρίας,8
-
την ανακάλυψη υπέρτασης8 (είναι συχνή και μπορεί να
εμφανιστεί σε νεαρή ηλικία),7
-
την ανεύρεση νεφρομεγαλίας ή νεφρικών κύστεων σε φυσική ή ακτινολογική
εξέταση.6
Άλλα σημεία και συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν απώλεια όρεξης, ναυτία, απώλεια
βάρους και πυελονεφρίτιδα.8
Ωστόσο οι ασθενείς μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί και να έχουν μόνο
οικογενειακό ιστορικό της νόσου.9,10 Συνήθως, η αρχική επίγνωση της
νεφρικής δυσλειτουργίας καθυστερεί μετά την 4η δεκαετία της ζωής του ασθενούς.11
|
|
|
Εργαστηριακές εξετάσεις οι οποίες συνήθως
περιλαμβάνουν:
-
εξετάσεις
αίματος (ηλεκτρολύτες, ουρία, κρεατινίνη και λιπιδικό προφίλ νηστείας)7
-
εκτίμηση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (eGFR) για την
αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας,7,12
-
εξέταση ούρων για ανίχνευση αυξημένης αποβολής αλβουμίνης ή πρωτεϊνουρίας.7
|
|
|
Απεικόνιση των νεφρών με μεθόδους όπως
υπερηχογράφημα (US), μαγνητική τομογραφία (MRI) ή αξονική τομογραφία (CT) οι οποίες
μπορούν να δείξουν την παρουσία κύστεων στους νεφρούς με ή χωρίς κύστεις στο
ήπαρ.7
Το US είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος λόγω του χαμηλού κόστους και της
ασφάλειας που παρέχει,13 με υψηλή διαγνωστική αξία και
ειδικότητα.6,14
Η MRI προτείνεται για την ακριβή μέτρηση του μήκους
των νεφρών (KL), του φορτίου των νεφρικών κύστεων και του συνολικού όγκου των
νεφρών (TKV).15 Η
MRI και η CT είναι χρήσιμες όταν τα αποτελέσματα του US είναι ασαφή,6
καθώς είναι ικανές να ανιχνεύσουν μικρότερες κύστεις.16,17
|
|
|
Εξωνεφρική διερεύνηση με CT η οποία μπορεί
επίσης να παρέχει ενδείξεις για την παρουσία εξωνεφρικών κύστεων, με τις
ηπατικές κύστεις να είναι οι πιο συνηθισμένες.7
|
|
|
Γενετικές εξετάσεις οι οποίες
χρησιμοποιούνται όταν τα αποτελέσματα των απεικονιστικών μεθόδων είναι ασαφή
προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διάγνωση απουσία οικογενειακού ιστορικού,
ή όταν απαιτείται μια σίγουρη διάγνωση σε νεότερο
ασθενή.6 Η ανάλυση DNA χρησιμοποιεί έμμεση
ανάλυση με γενετικούς δείκτες στις περιοχές των γονιδίων PKD1 και PKD2, ενώ η άμεση
ανίχνευση μεταλλάξεων περιλαμβάνει την αλληλούχιση των εξωνίων και των παρακείμενων
ιντρονίων των PKD1 και PKD2.1,18
|
|
|
Αξιολόγηση Κινδύνου με τη χρήση του PROPKD
score (Predicting Renal Outcome in Polycystic Kidney Disease Score) και την
ταξινόμηση απεικόνισης Mayo για την ταυτοποίηση των ασθενών με ταχέως ή αργά
εξελισσόμενη νόσο.19,20 Το PROPKD score λαμβάνει υπόψη
παράγοντες όπως το φύλο, την εμφάνιση υπέρτασης και πρώτων ουρολογικών συμβάντων
πριν από την ηλικία των 35, και συγκεκριμένες μεταλλάξεις στα γονίδια PKD1 και
PKD2.20,21 Η κατηγοριοποίηση των ασθενών
που βασίζεται στην ηλικία και τον htTKV (height-adjusted total kidney
volume/συνολικός όγκος νεφρού ρυθμισμένου ύψους), προβλέπει την πτώση του eGFR με
την πάροδο του χρόνου σε ασθενείς με τυπική παρουσίαση της ADPKD.19
|
|
|
|
Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να αξιολογηθούν τα πλεονεκτήματα και οι
περιορισμοί της πρώιμης εξέτασης για τη νόσο ADPKD.
|
|
|
|
της πρώιμης εξέτασης περιλαμβάνουν την επιλογή
υγειών μελών της οικογένειας για ενδεχόμενη δωρεά νεφρών, τη λήψη ενημερωμένων
αποφάσεων για οικογενειακό προγραμματισμό, την έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία
επιπλοκών, την πιθανότητα έγκαιρης προληπτικής θεραπείας και την αλλαγή του τρόπου
ζωής με σκοπό τη διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας.6,22,23
|
|
|
|
περιλαμβάνουν την πιθανή δυσκολία πρόσβασης σε
προγράμματα ασφάλειας υγείας και ζωής, τον περιορισμό στις ευκαιρίες εύρεσης
εργασίας, τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία καθώς και στις κοινωνικές και
σεξουαλικές σχέσεις.24,25
|
|
|
|
Εξίσου σημαντικό να εξεταστεί και η
διαφορική
διάγνωση της ADPKD, τον διαχωρισμό
της δηλ. από άλλες καταστάσεις με παρόμοια συμπτώματα. Παραδείγματα τέτοιων
καταστάσεων, που χαρακτηρίζονται από την παρουσία κύστεων στα νεφρά,6 είναι η επίκτητη κυστική νόσος των νεφρών, η
πολυκυστική νόσος του ήπατος, η αυτοσωματική υπολειπόμενη πολυκυστική νόσος των
νεφρών (ARPKD), η οζώδης σκλήρυνση, το σύνδρομο von Hippel-Lindau, το σύνδρομο
OFD1 (Oral-facial-digital syndrome type I), το Μυελώδη Σπογγοειδή Νεφρό, το
σύνδρομο νεφρικών κύστεων και διαβήτη, η σπειραματοκυστική νεφρική νόσος και οι
απλές νεφρικές κύστεις.6,26
|
|
|
Συμπερασματικά, η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση της ADPKD είναι κρίσιμη για
την αποτελεσματική διαχείριση και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων των ασθενών. Ένας
συνδυασμός οικογενειακού ιστορικού, κλινικής εξέτασης, εργαστηριακών εξετάσεων,
ακτινολογικού ελέγχου νεφρών, εξωνεφρικής διερεύνησης και γενετικών εξετάσεων
παρέχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη διάγνωση και την αξιολόγηση της
εξέλιξης της ADPKD.
|
|
|
|
Επιμέλεια κειμένου: Σταυρούλα Μάτση, Νευρολόγος,
|
Υπεύθυνη Ιατρικών υποθέσεων TEVA Pharmaceuticals HELLAS
|
|
|
|
Στην επόμενη επικοινωνία μας θα δούμε περισσότερα δεδομένα για την επίδραση
της νόσου στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
|
|
|